Me pēhea e kore ai e kitea te ngoikoretanga o ngā hātepe puretumu o nāianei ki te whakaputa i ngā hua tōkeke, ngā hua rite tonu, hua rawaka rānei mā ngā purapura ora me ō rātou whānau i pāngia ki te tūkino, te whakatūroro me te pāmamae i te wā o te noho taurima. Kāore i hāngai te waihangatia o aua hātepe ki ngā purapura ora me ngā hapori i pāngia. Kāore e arahina ana e ētahi mātāpono rite tonu te whakamahia, kāore e hāngai ana ki ngā wawata o ngā purapura ora, kāore hoki e kaupare ana i ngā tōaitanga tūkinotanga.

I tēnei wāhanga whakamutunga o te ripoata, ka whakarārangi mai mātou i ētahi tūtohitanga, mēnā ka whakaūngia, ka whakatū tērā i tētahi kaupapa puretumu torowhānui hou hei tuku i te puretumu torowhānui ki ngā purapura ora o te tūkinotanga i te wā o te noho i raro i te taurimatanga a te Karauna, ngā tōpūtanga e taurima ana mā te Karauna (e kīia ana e mātou he taurimatanga motuhake a te Karauna), me ngā wāhi whakapono. Ko te whāinga o tēnei kaupapa puretumu torowhānui he whakahaumanu i te kaha, te mana me te tūranga o te hunga i pāngia ki te tūkinotanga i te wā o te noho taurima, me te kore o rātou e mate ki te haere ki te kōti, me te whai anō hoki i ētahi huarahi kaupare i te tōaitanga tūkinotanga. Ka hāngai hoki ki tēnei mea e kīia nei ko te “pūnaha puretumu torowhānui”, koia nei te pūnaha whānui a ētahi ratonga, rōpū whakahaere (tae ana ki ngā kōti), ngā ture, me ngā kaupapa here, katoa e whai wāhi ana ki ngā momo puretumunga torowhānui katoa me te kaupare atu, te urupare rānei ki te tūkinotanga i te wā o te noho taurima.

Kia pēnei te whakarāpopototia o ngā panonitanga e tūtohi atu nei mātou kia tū ai te kaupapa puretumu torowhānui me tētahi pūnaha puretumu torowhānui:

• te whakawhānuitanga ake o ngā ratonga oranga me ngā ratonga tautoko i ngā purapura ora me ō rātou whānau
• te whakapikinga o ngā utu ka tukuna ki ngā purapura ora
• ngā mahi akoako mā te hunga e mahi tahi ana ki ngā purapura ora
• te whakatūnga o tētahi ratonga whakarongo
• te whakawhanaketanga o ngā hātepe tono whakapae e pā ana ki ngā tūkinotanga ki ētahi atu umanga
• te whakapaitia ake o te aroturuki, me te whakapūrongo anō hoki i ngā take tūkinotanga me ngā take ā-pūnaha anō hoki
• ngā whakamaharatanga me ētahi atu kaupapa hei mihi i ngā purapura ora me te mahara ake i ngā tūkinotanga
• te whakaturetanga o te tika kia wātea ai te tangata i te tūkinotanga i te wā o te noho taurima, me te haepapa tiaki i taua tika
• tētahi aweretanga ki ngā ture utu paremata tūponotanga
• ngā panonitanga ki ngā ture e hāngai ana ki ngā whakaeatanga nawe tūmatanui
• te arotake i ngā utu hāpai ā-ture
• he kaupapa here mō ngā tikanga whakaea nawe mā te Karauna
• ngā whanaketanga ki te tiakitanga o ngā tono a ngā purapura ora i ō rātou pārongo, tae ana ki te whakaiti ake i ngā tāpōuritanga
• he arotakenga o ngā hanganga-pārongo me ngā tikanga tiaki pārongo anō hoki.
• He mea nui hoki kia tūtohi mātou i te mihi tūmatanui me ngā whakapāhatanga mō ngā tūkinotanga, ngā whakatūrorotanga me ngā pāmamaetanga i pā, me te whiunga anō hoki.

Ka tū te pūnaha puretumu torowhānui, otirā te kaupapa puretumu, i raro i ētahi kohinga mātāpono o te ao Māori, o ngā uri o Te Moana-nui-a-Kiwa me ngā tika tāngata, ngā uaratanga me ngā tikanga, ā, mā te pūnaha e whai tūāpapa ai, e tōpū ai ngā mahi a ētahi tini umanga me te tuku hoki i ētahi ratonga huhua ki ngā purapura ora, ō rātou whānau me ētahi atu. I roto i tēnei pūnaha ka noho mātāmua ko ngā wawata o ngā purapura ora.

Ka mātua whakatakoto mātou i raro iho nei ko ngā whāinga matua o te pūnaha puretumu torowhānui e tāpaetia ana e mātou me ngā hiahia matua mō tōna hanganga me ōna whakahaeretanga: kia whakatinanahia Te Tiriti o Waitangi, kia hāngai hoki ai ki ngā ture ā-ao, ā, kia tū hoki ai ia i raro i tētahi kohinga mātāpono, uaratanga, tikanga anō hoki ka whakarārangitia ake e mātou. Ka whakatakoto hoki mātou i ētahi huarahi mā te Māori, mā ngā purapura ora, mā te Karauna me ngā wāhi whakapono hei whanake i ā mātou mahi me te hanga anō hoki i te pūnaha puretumu torowhānui me te kaupapa puretumu torowhānui anō hoki. Kātahi ka aro mātou ki ā mātou tūtohitanga mō te puku o te pūnaha puretumu torowhānui me te kaupapa puretumu torowhānui. Tīmata ana i ngā whakapāha tūmatanui, ka huri ai ki te whakatakoto i ngā tūāhuatanga matua o te kaupapa, ngā whakahaeretanga o te kaupapa, me ngā hua ka puta ki ngā purapura ora. Kātahi ka tāpae mātou i ētahi tūtohitanga mō ētahi āhuatanga whānui ake o roto i te pūnaha, tae ana ki ngā whakamaharatanga, ngā whakaeatanga tūmatanui, ngā aroturukitanga me ngā pārongo. I roto i ngā ripoata o ā tua atu, ka whakawhānui ake mātou i ēnei tūtohitanga me te whakaaro ake anō hoki ki ētahi atu āhuatanga o te pūnaha.