Skip to main content Skip to navigation within this section
Abuse in Care - Royal Commission of Inquiry

Abuse in Care - Royal Commission of Inquiry

This Royal Commission is an independent inquiry into abuse in state care and in the care of faith-based institutions in Aotearoa New Zealand.

0800 222 727

Weekdays 8:30am - 4:30pm

Getting help and support Te whai āwhina me te tautoko
  • About the Royal Commission Mō te Kōmihana a te Karauna
    • What the Royal Commission is about
    • How it works
    • Te Tiriti o Waitangi
    • Te Taumata
    • Survivor Advisory Group
    • Terms of Reference
    • Working with Māori
    • Pacific community
    • Disability and Mental Health community
    • Deaf community
    • Our people
  • Investigations and hearings Ā mātou uiui
    • Faith-based Institutions Response
    • State Institutional Response
    • Disability and mental health
    • Foster Care
    • Māori experiences
    • Pacific peoples experiences
    • State and faith-based redress
    • Children's State residential care
    • State psychiatric care
    • Protestant and Other Faiths
    • Catholic Church
    • Contextual hearing
    • Youth Justice care
  • Our progress Kauneketanga
    • Reports
    • News
    • Other publications
    • Timeline
    • Document Library
    • Latest updates
    • Engagement
  • For survivors Mā ngā purapura ora
    • Getting help and support
    • Questions and answers
    • Survivor experiences
    • Easy Read
    • Complaints Process
    • Accessibility
Quick Exit
Fern8 v2
  • Home
  • Our progress
  • Reports
  • (Māori) He Purapura Ora, he Māra Tipu
  • Whakarāpopototanga rīpoata
  • Hanga pūnaha me te tukutanga

HANGA PŪNAHA ME TE TUKUTANGA

Te mahitahi me te Māori

5.  Me whakatū, me utu hoki te Karauna i tētahi Rōpū Māori motuhake, ka whai rauemi-maha, kī ana i ngā Māori me ngā pūkenga hāngai, wheako matawhaiaro rānei, ā, e whakakanohi ana i tētahi hanumitanga o ngā purapura ora, ngā whānau, ngā hapū me ngā iwi, ngā rōpū whakahaere iwi-whānui me ngā taura here, ka mutu, me whānui hoki ngā ira, te hunga LGBTQIA+, ngā rangatahi me te hunga Turi, hauā anō hoki kia:

  • ārahi i te waihangatanga o te kaupapa puretumu torowhānui
  • mahitahi ki ngā purapura ora, te Rōpū Purapura Ora, ngā hapori purapura ora (ngā hapori Māori, ngā uri o Te Moana-nui-a-Kiwa, te hunga Turi me te hunga hauā hoki) me ētahi atu rōpū e hāngai ana hei whanake i tētahi mahere ki te whakatinana i ā mātou tūtohitanga, pēnei i:
    • te whakatū i tētahi kaupapa puretumu, ko te tūāpapa ko te tikanga Māori
    • te whanake i te hātepe mō te tono puretumu torowhānui
    • whakatau i ngā tautokotanga me ngā ratonga e tika ana hei urupare i te tūkinotanga, hei whakapūmau i te mana, hei whakatutuki hoki i te utua kia ea
    • whai whakaaro ki ngā panonitanga whakaea nawe e whakaarotia ana
  • mahitahi ki ngā purapura ora Māori, ngā whānau, ngā hapū me ngā iwi hei:
    • rangahau mēnā e tika ana kia whakatū i tētahi kaupapa puretumu motuhake mō te Māori
    • whakatau i te āhua, te wā me ngā take o tētahi whakapāha, o ngā whakapāha rānei, ki te Māori mō ngā tūkinotanga i te wā o te noho taurima, me te āhua o ngā maumaharatanga ki te hunga i tūkinotia
  • tono i ētahi rīpoata, arotakenga, kōrero mātanga rānei e hāngai ana ki ngā wāhi whaitake o te waihangatanga o te hātepe me te kaupapa puretumu
  • torowhānui, pēnei i tētahi arotakenga mātanga o ngā ratonga oranga (tirohia te tūtohitanga 68)
  • whanake i ngā mahi i roto i tēnei uiui mā te whai i te urupare tika ki ngā whakatūrorotanga i wheakohia e ngā Māori i te wā o te noho taurima hei whakahaumanu i te mana, te tapu me te mauri
  • mahitahi ki te Karauna me te whakaae ki ngā take o ngā tuhinga hukihuki ture me whai wāhi mai hei whakamana i ngā tūtohitanga kua rārangihia mai i roto i tēnei rīpoata.

Ka whai wāhi mai ngā purapura ora, ā, ka pāhekoheko hoki te Karauna ki te wānanga i ngā panonitanga

6.  Me kaha tā te Karauna pāhekoheko, mahitahi hoki ki ngā purapura ora mō te waihangatanga me te whakahaeretanga o te pūnaha puretumu torowhānui, kaupapa anō hoki me te whakatinana i ngā tūtohitanga i tēnei rīpoata me ētahi atu rīpoata ka tūpono puta i tēnei uiui. Ka whai wāhi mai ko te whakatū me te utu i tētahi Rōpū Purapura Ora motuhake ka whakamahi i ngā tāngata me ngā pūkenga, ngā wheako hoki e hāngai ana, o te hauātanga hei:

  • kōkiri mā ngā purapura ora i te wā o ngā whakataunga a te Karauna e pā ana ki ā mātou tūtohitanga
  • whakatūturu i te whakaaro i waihangatia te pūnaha puretumu torowhānui, me ta kaupapa anō hoki i te tirohanga o ngā purapura ora
  • tono, i te taha o te Rōpū Māori, te arotakenga mātanga o ngā ratonga oranga.

7.  Me pāhekoheko tahi te Karauna ki ngā purapura ora, ngā mātanga me ētahi atu tāngata e hiahia ana, pēnei i:

  • Ngā uri o Te Moana-nui-a-Kiwa: kia mōhio me pēhea te hanga, te whakahaere hoki i te kaupapa puretumu torowhānui kia hāngai ki ngā ahurea o ngā uri o Te Moana-nui-a-Kiwa, me te whai wāhi mai o tā te kaupapa me te pūnaha whānui whakauru i ngā mātāpono nō ngā hātepe whakaora a ngā uri o Te Moana-nui-a- Kiwa pēnei i te ifoga, te fakalelei, te isorosoro me te ho’oponopono
  • Te hunga Turi, hauā hoki: kia mōhio ki te pānga o te waihangatanga me te whakahaeretanga o te kaupapa ki ngā herenga a Aotearoa i te United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities me te New Zealand Disability Strategy
  • He topenga o ngā purapura ora me ngā mātanga: kia mōhio ki ngā āhuatanga mahitahi o te kaupapa mō ngā momo tāngata maha, pēnei i ngā rangatahi me te hunga LGBTQIA+.

8.  Me pāhekoheko hoki te Karauna ki ngā wāhi whakapono, ki ngā kaiwhakarato taurimatanga motuhake a te Karauna me ētahi atu rōpū kei te pirangi kuhu mai me te hākerekere.

He ahunga pūnaha

9.  Me whai te Karauna i tētahi aronga pūnaha whānui hei urupare i te tūkinotanga i te wā o te noho taurima.

 

Whakarāpopototanga rīpoata
Phone 0800 222 727 contact@abuseincare.org.nz
Connect with us
  • Find us on Facebook
  • Follow us on Twitter
  • Follow us on LinkedIn

  • Privacy policy
  • Terms
  • Accessibility
  • Jobs
  • Media
  • Contact us

  • Mō te Kōmihana a te Karauna About the Royal Commission
    • What the Royal Commission is about
    • How it works
    • Te Tiriti o Waitangi
    • Te Taumata
    • Survivor Advisory Group
    • Terms of Reference
    • Working with Māori
    • Our people
    • Deaf community
    • Pacific community
  • Ā mātou uiui Our inquiries
    • Māori experiences
    • Pacific People's experiences
    • Disabled peoples experience
    • State and faith-based redress
    • State psychiatric care
    • Children's State residential care
    • Anglican Church
    • Catholic Church
  • Kauneketanga Our progress
    • Latest updates
    • Reports
    • News
    • Timeline
    • Document Library
  • Mā ngā purapura ora For survivors
    • Getting help and support
    • Questions and answers
    • Survivor stories

© 2023 Abuse in Care - Royal Commission of Inquiry